A sędziowie mają sądzić trzeźwo będąc, nie jedząc ani pijąc sądy odprawować.

Ten postępek wybran jest z Praw Cesarskich. Który Karolus D. Cesarz, kazał wydać po wszystkich swoich państwiech, którym się nauka daje, jako w tych sądziech a sprawach, około karania na gardle, albo na zdrowiu, sędziowie i każdy urząd ma się zachować, i postępować wedle bojaźni bożej, sprawiedliwie, pobożnie, roztropnie i nieskwapliwie. A ponieważ w Koronie Polskiej, wszystki miasta, Wsi i szlachta, mają to uprzywilejowanie, że mogą sądzić na gardło złoczyńce, tedy każdemu co potrzeba wiedzieć, jako się w takich rzeczach ma zachować, aby nieskwapliwie, ale z bożą bojaźną, w takich rzeczach roztropnie a sprawiedliwie postępowali, chcąli bydź karania a gniewu bożego. Bo jako nie grzech złego stracić aby nie szkodził dobrym, tak niewinnego wszetecznie stracić wielki grzech jest.

ARTICUL I.

Ci, którym moc od boga dana jest, aby sądzili a sprawiedliwością szafowali, mają na to baczenie mieć, aby sprawiedliwie sądzili, gdyż sam Bóg to w Piśmie przykazuje: Sprawiedliwie sądźcie Synowie ludzcy, nie za dary, które zaślepiają serca mądrych, a wywracają słowa sprawiedliwych. Nie mając też baczenia na osoby, ale wedle Boga i sprawiedliwości, czyniąc sprawiedliwość każdemu, tak wielkiemu jako małemu, ubogiemu jako bogatemu, tak swemu jako obcemu albo postronemu. A nie bacząc na żadną różność osób, na zacność albo też podłość, żeby jednej osoby inaczej niż drugiej nie sądzili, jedno kożdego sprawiedliwie.

Albowiem sąd, który ludzie sprawują, sąd boży jest. A przeto prawa a ustawy od mądrych ludzi są uczynone i złożone, żeby sędzia kożdy pilnie je w siebie uważając, prze niewiadomość od prawdziwej drogi nie zbłądził: a gdzie rozumie być rzecz sprawiedliwa, ażeby się strzegł, jakoby się nie odchylił od sprawiedliwości, a nie dał się nikomu odwieść od sprawiedliwego sądu, ani pochlebstwem, ani przyjaźnią a powinowactwem, ani bjaźnią a strachem mocniejszego, ani też dary jaimkolwiek. A sędziowie mają sądzić trzeźwo będąc, nie jedząc ani pijąc sądy odprawować. Ma też być sędzia mądry, uczony, biegły i sprawiedliwy. Bo przy sędziech wiele na tym zależy, żeby sędzia mądrze a wedle rozumu umiał każdą rzecz u siebie uważać, nie tak jako się tych czasów wiele twgo przygadza, że też i o gardła ludzkie sądzą ludzie nieumiejętni, niebiegli, a nieuczeni, a ci którzy prócz tytułów w sobi godności zadnej ani umiejętności nie mają.

Przeto książęta, królowie i drudzy wielcy panowie, w tym się z pilnością baczyć mają, i wielkie staranie owini około teg czynić, żeby sądy i inne urzędy rzeczypospolitej, w której się wszytki stany ludzie, od najwyższego do najniższego zamykają, ludźmi godnemi, mądremi, uczonemi, a cnotliwymi osadzili. Albowiem wiele dobrego na tym wszytiej rzeczypospolitej należy, gdy prawo a sprawiedliwość w swej mierze bywa zachowana, w tym porządku który słusznie ma być zachowan, około czynienia sprawiedliwości, jako tak drugiemu.

ARTICUL II.

A ty dwie rzeczy są przednie, które sędziam przekażają, albo tym którzy sprawiedliwością szafują.

& Pierwsza jest, mniemanie o swym rozumienu, chocia nie rozumie, ani się też gruntownie tej rzeczy którą sądzić ma, dowie: to jest, iż nie wywiedziawszy się tej sprawy dostatecznie, nie wysłuchawszy, z głowy swej sądzi.

& Druga jest, gdy chciwość a żądza, co w łacińsim języku affectus zową, unosi go, a postępuje nie według sprawiedliwości, z łakomstwa, z gniewu, albo z chciwości pomsty. Dlaczego sędziowie i kożdy urząd, powinni są przysięgać, jakoż wszędy przysiegli bywają, że według prawa, które dlatego uczynono, aby się sedzia nie mylił, a z głowy nie sądził, sprawiedliwi będą sądzić.