Wolność u wszystkich mądrych ludzi zawsze w wielkim poważeniu była miana

Wolność u wszystkich mądrych ludzi zawsze w wielkim poważeniu była miana

Żeby kto dobrze wszytkich dóbr swoich używał, potrzeba tego, aby wolnie używał. I za tym to idzie, że wszytko szczęście ludzkie jako w dobrym, tak też i w wolnym dóbr używaniu należy.

Aby ta wolność w rzeczypospolitej każdemu zdrowa i cała została a iżby chciwości i popędliwości złych ludzi nie była otworzysta, ten sposób i obyczaj potrzeba było wynaleźć, jakoby wszelka złość ludzka i niesforność była pohamowana. Są przeto wynajdzione prawa, w których by się nauka wszelka poczciwej powinności zamykała, i zarazem też karanie na przestępce jest postanowione, aby ku zachowaniu pospolitego pokoju grozą byli przymuszeni, którzy by dobrowolnie pokoju przestrzegać nie chcieli. [...]

Stąd dostatecznie uważyć się może, co to jest wolność, o której tu mówimy: to jest wszytkich dóbr, o których się na wierzchu mówiło, spokojne i bez strachy żadnej krzywdy dzierżenie, w dobrym a przystojnym ich używaniu złączone. Abowiem tak uczciwe prawa pospolitą wolność ze wszech stron czają, a kto by ich źle używał, i swoję, i cudzą wolność gwałcił, srodze ukażą. Bo wszyscy praw i uczciwych ustaw gwałciciele i swoję zarazem, i innych wolność targają.

Andrzej Wolan – O wolności Rzeczypospolitey albo szlacheckiey