koronowan jest Stephan Pirwszy, wojewoda Siedmigrodzki z familiej Batorych na Królestwo Polskie i W. Ks. Litewskie

Maciej Stryjkowski

[...]
Przeto znowu w Warszawie był zjazd dla gruntownej electiej, na którą posłowie od cesarza Maximiljana i od książęcia Ferarskiego i od wojewody Siedmigrodzkiego i inszych książąt Rzeskich przyjachali, którzy rozmaite condicie podając, każdy poseł za panem swoim jako mógł, aby był na królestwo wybran usiłował, lecz w tym naszy pamiętając na postępki i oracją Monlukowę po szkodzie ostrożniejszy byli. A naprzód od Cesarza albo od syna jego Ernesta ty condicje podawano.

 

CONDICJE OD CESARZA PODANE.

1. Wszystki prawa, priwileja i wolności stare poprzysiąc i mocno trzymać, nad to ich według zdania rzeczypospolitej więcej przymnożyć.

2. Urzędów tak duchownych jako świeckich żadnym cudzoziemcom, okrom własnych obywatelów, nie rozdawać.

3. Spór o Pruską i Illanstką ziemię z Rzymskim cesarstwem na wieki uśmierzyć i jeśliby jakie prawo dom Rakuski na księstwo Mazowieckie miał dobrowolnie się go wyrzec.

4. Żeglowanie do Narwy z królem Duńskim i z miasty zamorskimi postanowić i sprzymierzenie z siedmiądziesiąt miast Niemieckich wolnych utwierdzić.

5. O Barskie księstwo i dochodach Neapolitańskich , aby król Hispański królestwu Polskiemu dosić uczynił, pilno się starać.

6. Z królem Hispańskim Koronę Polską i Wielkie Księstwo Litewskie, także Węgierskie i Czeskie królestwa i insze wszystki państwa swoje cesarskie społecznie sprzymierzyć.

7. Przyjaźń i przymierze wieczne z cesarstwem Rzymskim z pomocą przeciwko każdym nieprzyjaciołom, takie sprzymierzenie i towarzystwo z Duńskim i Swedskim królami i wszystkiej rzesze Niemieckiej książęty utwierdzić.

8. Kupiectwa obywatelów tych wszystkich królestw z Koroną Polską tym więcej przymnożyć.

9. Stanowienie z Turkiem, jeśliby się tak stanom Koronnym zdało, uczynić.

10. Jeśliby snadź w Węgrzech wojna miała być, nie będzie używał cesarz Polskich ani Litewskich żołnierzów, okrom dobrowolnych za pewny żołd.

11. Dla obrony granic Koronnych cztery zamki ukrainne wedle zdania rzeczypospolitej na potrzebnych miejscach zbudować.

12. Akademią Krakowską nowym nadanim pomnożyć.

13. Którzy będą godni z Polski i z Litwy na wojennych i dworskich urzędach książąt Rakuskich będą przełożeni.

14. Pierwszego roku trzysta tysięcy złotych do Korony Polskiej wnieść, dla obrony granic i zapłacenia żołdu żołnierzom.

15. Długi wszystki Koronne, tak też żołnierzom i dworzanom zatrzymane żołdy, gruntownie zapłacić.

 

CONDICJE OD KSIĄŻĘCIA FERARSKIEGO ALFONSA PODANE.

1. Wolności i priwileja wszystki w cale zachować.

2. Nic nie odnawiać ani odmieniać, ani sprawować, jedno za dozwolenim wszystkich stanów.

3. Godności ani przełożeństw żadnemu z cudzoziemców nie dawać.

4. Pokój między stanami wszystkimi i około sporu religiej zachować.

5. Krakowską akademią ludźmi uczonemi ozdobić i rzemieśniki dla budowania i obrony zamków swoim kosztem z Włoch przywieść i zachować.

6. Dla pożytków więtszych Koronnych, nowy sposób i port kupcom Polskim ukazać i sprawić do Włoch.

7. Jeśliby przeciwko Moskiewskiemu, albo któremu inszemu nieprzyjacielowi pieszych żołnierzów było potrzeba, tedy cztery tysiące strzelców włoskich przez sześć miesięcy swoim nakładem wywieść i chować obiecuje.

8. Jeśliby się, czego Boże uchowaj, trafiła niebespieczność na królestwo, on wszystkich księstw i powinowatych swoich mocy i posiłki jako na własnego zdrowia obronę obróci.

9. Wojnę wszelką za zdrowie Koronne i dobycie utraconych granic sam w swej osobie zawżdy odprawować będzie.

10. Czasu pokoju urząd dobrego króla według ustaw i potrzeb Koronnych, albo na miescu mieszkając, albo wszystki krainy Koronne objeżdżając, będzie wypełniał.

11. Długi Koronne za rozsądkiem wszystkich stanów zapłaci.

12. Na każdy rok z Włoch do Polski wszystki dochody swoje będzie wnosił, zostawiwszy część dla obrony onego państwa potrzebną.

Gruszki na wierzbie

13. Księstwo Kornutskie, które trzyma prawem dziedzicznym we Franciej, królestwu Polskiemu na wieki daruje i wcieli.

14. Pięćdziesiąt slachciców Polskich w Ferariej, albo w inszym którym mieście państwa swego, na naukach wyzwolonych, albo dla ćwiczenia rycerskiego rzemiosła, własnym nakładem będzie chował.

15. Nad ty wszystki condicje obiecuje za dwa miesiąca dla obrony Koronnej trzysta tysięcy złotych przysłać, a sam co rychlej przybyć, aby osobą, poradą i majętnościami swymi królestwu mógł być pomocny.

 

CONDICJE BATOREGO WOJEWODY SIEDMIGRODZKIEGO KRÓTKIE.

1. Prawa poprzysiąc i mocno strzymać,

2. Długi Koronne zapłacić.

3. Cokolwiek Moskiewski posiadł zdobywać.

4. Wieczne przymierze z Turki i z Tatary uczynić.

5. Granice wszystki osadzić.

6. Przed swym przyjazdem sto tysięcy złotych przysłać.

7. Więźnie nie dawno od Tatarów pobrane wyswobodzić.

 

Po tych condicij podaniu i rozbieraniu, część senatorów i rycerstwo niemal wszystko Koronne, nie zezwalając żadnym sposobem na cesarza, ani dom Rakuski, a książe Ferarskie i jego condicje zarazem opuściwszy, mianowali dwu candidatów swoich, wojewodę Siedmigrodskiego i Andrzeja grabię z Tęczyna wojewodę Bełskiego. Arcybiskup zaś Gnieźnieński z niktórą częścią senatorów wyszedszy z miejsca okopem electiej naznaczonego, 12 dnia Grudnia mianował królem Polskim Maximiliana cesarza.
Potym po długich sporach, gdy pan z Tęczyna wojewoda Bełski, wymówił się aby nie był candidatem, ofiarując w czym inszym posługę swą rzeczypospolitej, zarazem więtsza część rycerstwa i senatorów, wybrali i mianowali królową Polską Annę królewnę Sigmuntownę własną dziedziczkę, Jagiełowę prawnuczkę, przydawszy jej za króla i małżonka, Stephana Batorego wojewodę Siedmigrodzkiego, a wyprawiwszy posły do niego aby na królestwo Polskie i Wielkie Księstwo Litewskie (aczkolwiek przv tej radzie panowie Litewscy nie byli) przijachał, żądali. A dla gruntowniejszego postanowienia tej electiej złożyli zjazd w Andrzejowie 18 dnia Stycznia, na który się wszyscy jako na wojnę zjachać mieli, dla gotowości i odporu przeciw każdemu, ktoby się chciał nad ich electią na królestwo sadzić, jako wszystko szerzej opiewa uniwersał Andrzejewski.
A na przijmowanie króla obranego na granicach byli naznaczeni biskup Krakowski i Sędomirski, Ruski i Bełski, wojewodowie, pan Wojnicki i hetman Koronny polny Sieniawski etc. Koronaciej zaś i ślubowi dzień 4 Marca naznaczony w roku 1576. A tak gdy Pan Bóg sam, za mądrych senatorów porządną sprawą, ony burdy rozerwanim grożące uśmierzył, koronowan jest Stephan Pirwszy, wojewoda Siedmigrodzki z familiej Batorych na Królestwo Polskie i W. Ks. Lit. wespołek z poślubioną i oddaną małżonką Anną królową Sigmuntowną, w Krakowie przez biskupa Kujawskiego Stanisława Karnkowskiego, bo arcybiskup Gniezneński Jakob Uchański trzymając jescze stronę Cesarską wymówił się niedołożnością zdrowia.
[...]

Pierwsze, królewieckie, wydanie kroniki Macieja Stryjkowskiego Która przedtym nigdy światła nie widziała. Kronika Polska Litewska, Żmodzka, y wszystkiey Rusi Kijowskiey, Moskiewskiey, Siwierskiey, Wołyńskiey, Podolskiey, Podgorskiey, Podlaskiey, etc. Y rozmaite przypadki woienne y domowe, Pruskich, Mazowieckich, Pomorskich y innych Królestwu Polskiemu y Wielkiemu Księstwu Litewskiemu przyległy ... pochodzi z 1582 r.

Tekst na podstawie wydania z 1846 r. Kronika polska, litewska, zmódzka i wszystkiéj Rusi Macieja Stryjkowskiego. Wyd. nowe, bedace dokadném powtórzeniem wydania pierowtnego królewieckiego z roku 1582, poprzedzone wiadomoscia o zyciu i pismach Stryjkowskiego przez Mikoaja Malinowskiego, oraz 96zprawa o latopiscach ruskich przez Daniowicza, pomnozone przedrukiem dzie pomniejszych Stryjkowskiego wedug pierwotnych wydan. Przy warunkach podawanych przez Księcia Ferrarskiego w marginaliach widnieje napis Gruszki na wierzbie.

Kronika polska, litewska, zmódzka i wszystkiéj Rusi Macieja Stryjkowskiego 1846 r.

Maciej Stryjewski – Kronika