Przywilej Króla Zygmunta Augusta, którym wszystkie przywileje, prawa i swobody koronne potwierdza

Zygmunt August

Przywilej Króla Zygmunta Augusta, którym wszystkie przywileje, prawa i swobody koronne potwierdza, i w exekucją z swemi pewnemi konstytucjami wstawia.

 

W Imię Boże, Amen – Ku wiecznej pamięci.

 

 

1. Ponieważ nie pewna jest i nie trwała pamięć ludzka, zwykli są ludzie pismem to opatrować, czego wieczną pamięć mieć chcą. A dla tego My Zygmunt AUGUST, z łaski Bożej Król Polski, Wielki Ksiażę Litewski, a Ziem Krakowskiej, Sandomierskiej, Sieradzkiej, Łęczyckiej, Kujawskiej, Ruskiej, wszytkich Pruskich, Mazowieckiej, Żmudzkiej, Pomorskiej, Chełmiaskiej, Elbińskiej etc. Pan i Dziedzic: Oznajmujemy niniejszym listem wszystkim, którym to należy, tym którzy teraz są, i którzy na potomne czasy będą. Gdy przed dwiemadziesty lat, za żywota jeszcze świętej pamięci Króla Zygmunta Ojca naszego, za zgodnym zwoleniem Rad naszych, tak duchownego jako i świeckiego stanu, i wszego Rycerstwa Stanów koronnych, na Królestwo Polskie obrani i koronowani jesteśmy, gdzie wszystkie Rady koronne, i Stany insze, przysięgę powinnej wiary i poddaństwa, i posłuszeństwa Nam uczynili, a wszekoż tak, iż Nam tego winni bydź nie mieli, dokąd by było stawało w żywocie Króla Jego Miłości Ojca naszego, przy którym wszystka władza i zwierzchność Królewska trwać miała, jakoż do końca żywota jego trwała.

2. A iż lata nasze na ten czas po temu nie były, abyśmy powinną przysięgę uczynić mogli, wedle starodawnego zachowania przodków naszych Królów Polskich: obowiązał się na to Król Jego Miłość Ociec nasz, gdybyśmy do lat zupełnych przyszli, iżeśmy mieli przysięgę uczynić, a nią się obowiązać, wszystkie prawa, przywileje, wolności, listy i swobody, sprawiedliwe a słuszne, tej to Korony naszej, duchowne i świeckie, którymkolwiek stanom i ludziom, żadnych nie wyjmując, od przodków naszych Królów i Książąt Polskich, mianowicie od świętej pamięci Królów, Kazimierza Wielkiego, Ludowika, Władysława Pradziada, Władysława starego Stryja, Kazimierza Dziada, Olbrachta i Alexandra Stryjów, i Króla Jego Miłości Zygmunta Ojca naszego, dane we wszem mocnie trzymać, chować, i bronić: a to cobykolwiek niesłusznie od tej Korony oddalono i odjęto było, wedle możności naszej zdobyć, i do jedności koronnej przyłączyć, nie umniejszając niwczym granic Korony Polskiej, ale przyczyniając ile będziem moc najwięcej: jakożeśmy temu obowiązkowi dosyć uczynili, gdyśmy siódmego roku po koronacji naszej, zwykłym obyczajem w kościele przysięgę uczynili. Po której to przysiędze naszej, daliśmy listy na się wszystkim poddanym naszym, iż gdzieby Pan Bóg z tego świata Króla Jego Miłości Ojca naszego wziąć był raczył, nie pierwej poddani nasi winni by nam byli posłuszeństwo, ażbyśmy wszem wobec wszystkie listy i przywileje, tak pospolite koronne, i państw jej należących, jako osobnych osób, i miejsc wszelakich wolności, listy i swobody, od wyższej mianowanych przodków naszych dane, i które by jeszcze od Króla Jego Miłości Ojca naszego, dokąd by żyw był, dane były, listy naszemi utwierdzili, i one tak jako same w sobie są, w słuszną exekucją wedle możności naszej wstawili.

3. A gdyż już więc k'temu przyszło, iż Pan Bóg Króla J. M. Ojca naszego z tego świata wziąć raczył, a już za tym wolnym obraniem i koronowaniem Nas, sprawa i zwierzchność a władza koronne, na Nas przypadła, na przysięgę naszę pomniąc, którąśmy uczynili, i na ten obowiązek listowny, któryśmy na się dali, złożyliśmy Sejm Koronny, jako dla innych potrzeb koronnych, tak przednie dla tego, abyśmy to skutkiem poddanym naszym wypełnili, cośmy im byli słowem i listem naszym obiecali. A tak z tych przyczyn uważywszy wszystkie rzeczy dobrze u siebie, z dobrym rozmysłem naszym, za prośbą wszech Stanów koronnych na tym Sejmie będących, wszystkie prawa, statuta, daniny, wolności, swobody, wysady, zwyczaje, i inne wszystkie listy, i przywileje, którymkolwiek sposobem, słowem pisane, tak pospolite wszej Korony i Państw jej należących, duchowne i świeckie, jako i z osobna wszem stanom, personom, miejscom pospolicie i z osobna, żadnego nie wyjmując, od Królów i Królowych, Książąt, Panów, i Dziedziców Korony Polskiej, i Ziem jej, a mianowicie od Królów ś. p. Kazimierza Króla Wielkiego, Ludowika Loisa, Władysława Pradziada, Władysława starego Stryja, Kazimierza Dziada, Olbrachta i Alexandra Stryjów, i od Króla I. M. Ojca naszego, Przodków naszych, sprawiedliwe a słuszne, i sprawiedliwie a słusznie dane, i wydane, które takiej mocy mieć chcemy, jakoby tu słowo od słowa pisane były, tak jako same w sobie brzmią, nic im nieumniejszając, ani uwłaczając odnowić, potwierdzić, upewnić i umocnić umyśliliśmy. Jakoż tym listem naszym odnawiamy, umacniamy, potwierdzamy i upewniamy, i mocne, trwałe, niewątpliwe, nieporuszone, a nieodmienne mieć chcemy na czasy wieczne. i obiecujemy słowem naszym Królewskim, pod tą przysięgą którąśmy uczynili, obowięzujemy się, iż te wszystkie mianowane prawa, statuta, swobody, wolności, daniny, przywileje i listy, przez przodki nasze sławnej pamięci, a mianowicie przez Króla I. M. Ojca naszego, słusznie i sprawiedliwie dane i wydane, mocnie a nieporuszenie dzierżeć, i wedle nich poddane nasze stanów wszystkich, tak wobec wszystkie, jako i z osobna każdego zachowywać będziemy, i wszystkim dzierżeć i zachowywać rozkazujemy czasy wiecznemi: a to coby im było przeciwnego, ani sami czynić będziemy, ani innym czynić dopuściemy. A gdzie by się przytrafiło, iżby albo przez Nas, albo przez kogo inszego stało się co takowego, tym to prawom, statutom, daninom, przywilejom, listom, swobodom, i wolnościom przeciwnego, abo iżbyśmy im derogować, abo abrogować sami przez się czym chcieli: tedy to wszystko żadnej mocy, ani wagi mieć nie ma, jakoż i My to psujemy i kaziemy, a nikczemne bydź najdujemy tym listem naszym czasy wiecznemi.

4. Ale iż od niemałego czasu w wielu rzeczach przeciw tym to prawom, przywilejom, i swobodom koronnym, jest się wykroczyło, i im się ubliżyło, a za prośbami Posłów od Rycerstwa, i radami Rad naszych koronnych, zdało się nam bydź potrzebne, abyśmy to wedle powinowactwa i opisania naszego, tu na tym Sejmie naprawili, i ku pierwszemu sposobu przywrócili i przywiedli, a w powinną exekucją wstawili.

5. A naprzód około koronacjej Królów Polskich, takeśmy to opatrzyli i postanowili: iż nikt koronowany na Królestwo bydź nie ma, ażby pierwej od wszech Stanów dobrowolnie, wedle przywilejów Koronie Polskiej od Królów danych, obran był, którego tak wolno obranego, żaden inny koronować nie ma, oprócz Ks. Arcybiskupa Gnieźnieńskiego, wedle przywileju jego przez Kazimierza Trzeciego danego, roku 1451 z temi Biskupy którzy k'temu należą, wedle starodawnego obyczaju.

6. Iż też prawem pospolitym, różnym urzędom różne sprawy są przypisane, cokolwiek ziemskim sprawom sądowym należy, które przy bytności naszej sprawowana bywają, to w ziemskie księgi wpisowano bydź ma, a insze rzeczy i sprawy do Kancellaryi naszej, wedle starodawnego zwyczaju i statutu, roku Pańskiego 1538, wedle tegoż roku statutu, Referendarze nasi zachować mają.

7. Ponieważ stan rycerski i duchowny, i ich poddani, za nadaniem i uprzywilejowaniem przodków naszych, tę swobodę ma, iż ceł żadnych, ani myt wodnych, targowych, pomiernych, tak też i ludzie ich od tego co się w domu rodzi, płacić winni nie są, tedy My też chcąc na tym nowym wstępku panowania naszego, łaskę przeciwko poddanym naszym stanu rycerskiego okazać, to czyniemy, iż cła nowego granicznego płacić nam winny nie będzie od tego czasu stan rycerski i duchowny, od wołów, które by się w domach ich uchowały, abo kupne, które by zbożem ich karmione były, na co sami abo sprawca ich, którzy takowe woły pożęną, na komorach przysięgę powinni czynić będą, aby w tym oszukanie jakie nie było, tak jako się na wodnym cle szlachta zachowywa, przez sprawce, abo przez sługi. Także też i o powołowczyźnie ma bydź rozumiano.

8. Chcąc się też porównać w tym przodkom naszym, obiecujemy, iż monety bić, okrom zwolenia sejmowego, wedle praw opisanych, ani też inną myńcą żadną z innych państw naszych Korony cisnąć nie będziem.

9. Win przesądzonych żadnych na szlachcie dawać nie będziem, wedle przywileju Pradziada naszego Króla Jagiełła.

10. Dostojeństw i urzędów żadnych przyczyniać, ani umniejszać nie będziem wedle praw opisanych.

11. Soli dostatkiem wszystkie Państwa swe opatrzać będziem, wedle praw opisanych.

12. A iż się zabieżały w Koronie wielkie mężobójstwa, tedy ponawiając statutu Króla Olbrachta Stryja, i Króla J. M. Zygmunta Ojca naszego ustawiamy, iż każdy mężobójca, za przekonaniem, rok i sześć niedziel na dnie w wieży siedzieć ma: a my siedzenia żadnemu odpuszczać nie mamy. A którym by Starostowie sfolgowali, aby z nich wina wedle statutu Króla J. M. Ojca naszego roku 1540 brana była. Co nie jedno o tych którzy już za panowania naszego mężobójstwa popełnili, ale i o tych którzy się tego za Ojca naszego dopuścili, rozumieć się ma: jedno żeby prawem byli przekonani; a wszakoż preskrypcja ma iść o głowę wedle statutu.

13. Aby za szczęsnego panowania naszego sprawy pospolite rządnie szły, Sejmy walne i powiatowe, wedle czasu i miejsca statutem opisanego składać będziemy.

14. A iż wiele jest nadano za Króla J. M. ś. p. Ojca naszego, i za nas też już expektatyw, które są przeciw prawu pospolitemu, za prośbami Posłów koronnych, i radą Rad naszych, wszystkie expspektatywy które są za J. K. M. Ojca naszego, i za nas też którymkolwiek sposobem dane przeciw prawu pospolitemu, tak też i solida albo spolne dzierżenia, do tego i jura patronatus, które sobie księża na pewne osoby wyprawują, skaziliśmy i zepsowali, tak iż żadnej mocy mieć nie mają: a my ich też ani potomkowie nasi dawać nikomu nie mają; wszakoż dożywocia i konsensy wszystkie podle statutu w mocy zostawiamy, które prawu pospolitemu nie są przeciwne.

15. Ponieważ na stanie rycerskim wiele należy koronie: zda się nam rzecz słuszna i przystojna, aby osobnemi przywilejmi uprzywilejowan był. A gdyż to jest statuty przodków naszych opatrzono, aby ludzie narodu prostego, do głównych kościołów dawani nie byli, tylko ludzie narodu a krwie szlacheckiej polskiej: rozkażemy kapitułom, aby ich między się nad opisany poczet nie przyjmowali.

16. A iż gdzie ludzi więcej, tam moc silniejsza, ponawiając stare statuta, ustawiamy, aby z sołtystw i z wójtostw wojenna służba szła, tak z osiadłych, jako i z skupionych: a wszakoż na przyszłym Sejmie okazać to xięża mają, jeśli sołtysi ich albo wójtowie od wojennej służby wolni są, wedle statutu roku Pańskiego 1588. A gdzie by tego nie uczynili, tedy wójtostwa i szołtystwa ich na wojnę jiuż winni będą.

17. A iż też wojennej służby Wojskiemi nie mało ginie, wszystkie te, i które są po roku 1588 uczynione psujemy, a staremi wedle statusu tegoż szafować będziemy, ale i te które zamków nie mają, te też psujemy, jedno te zostawiamy, które zamki mają.

18. Niedojźrzeniem Pisarskim wiele się omieszkania dziewa, a tak ponawiając starych statutów ustawiamy, aby sami Pisarze u sadów siadali, a odprawowali ludzie nie przez podstawki. A gdzie by w tym niedbali byli, tedy Wojewodowie nową elekcją winni szlachcie złożyć będą, ku obraniu nowego Pisarza, wyjąwszy iż by Rzpltą zabawion był, abo chorobą.

19. Wieca iż znamy bydź potrzebne, chcemy aby na każdy rok dzierżane były na zwykłych miejscach, a nie były przez Wojewody na inne czasy przekładane, a gdzie by ich nie dzierżeli, aby na winach statutem opisanych karani byli. A kto na Wieca od sadów appeluje, aby winien był tamże o głowną rzecz się rozeprzeć, a to się rozumieć też ma i o appellacjach na Sejm. A iżby szlachta uciszona przed sądy nie była, nie chcemy aby sędzia kocow więcej miał brać, jedno jeden od jednej kauzy, a będzie powinien sędzia sentencją swę personaliter expurgować na Wiecach, a z Wiecow appellacja na Sejm bydź ma.

20. Ślubem żaden szlachcic osiadły wiązan nie ma bydź od nas, ani od żadnych urzędników naszych, jedno wedle opisania statutu roku 1540; a sądzan też nikt bydź nie ma, jedno prawem przekonany, wedle statutów i przywilejów.

21. W statucie Toruńskim roku 1538 jest dostatecznie opisano, jako się mają zachować mieszczanie około imowania szlachty, który we wszem dzierżan bydź ma.

22. Glejty żadne, które by przeciwne prawu i statutowi były, dawane bydź nie mają, a kto by je otrzymał, te są nikczemne.

23. Wici jedne za dwoje bez uchwały sejmowej nie mają bydź wysyłane, jedno jedne po drugich, wedle statutu. A około wyzwolenia od wojny, wedle starodawnego zwyczaju i prawa pospolitego zachowamy się.

24. Konie przez kupce, abo przez żydy wywodzone, ani skóry przez garbarze i furmany wywożone z Korony bydź nie mają, a ci którzy by je chcieli wywozić, hamowani przez Starosty bydź mają, którzy tego pilnie przestrzegać będą, wedle uchwały statutów dawnych.

25. Rzeki wszystkie jako jest w statuciech opisano ku spuszczaniu zbóż, i wszelakich robot i towarów wolne bydź mają.

26. O składy któremi się mieni stan rycerski bydź obciążony, mieszczanie mają kłaść przywileje swe i listy na Sejmie przyszłym, a tam co będziem najsprawiedliwszego rozumieli, to za radą Rad naszych uczyniemy.

27. Mieszczanie którzy ziemskie imiona mają, gdy o nie będą pozywani od kogo, zachowamy się wedle prawa.

28. Drudzy szlachectwem się bronic nie mogą, którzy list na szlachectwo otrzymawszy, biorą na się sprawy stanu rycerskiemu nieprzystojne, które są statutem opisane, żaden się takowym listem u prawa szczycić nie będzie mógł.

29. Około inhibicji, ponieważ że są statuta dawne, wedle tych zachowywać się ma Kancellarja nasza, i sąd abo urząd, a który by się sąd abo urząd inaczej zachował, tedy winą w statucie opisaną, karan bydź ma.

30. Iżeśmy winni pokój poddanym naszym obmyślać, oznaczyliśmy Kommissarze ku rozgraniczeniu państw koronnych, od sąsiednich państw. Węgierskich, Margrabskich, Sląskich, Pomorskich, Litewskich i Pruskich, i nagrodzeniu szkód i krzywd zobopólnych. Czemu aby się dosyć stać co najrychlej mogło, przyczyniać się o to będziemy. A Kommissarze nasi starać się też o to będą, aby za te szkody, które przez spólne Kommissarze Króla Jego Miłości Rzymskiego i nasze, na Slężakach są skazane, ludziom naszym dosyć się stało.

31. Skrutynia statutem Króla Olbrachtowym, osobie tylko Królewskiej są zwierzone, około których tak się zachowywać będziem, jako statut opisuje, a skrutatorowie przysięgli bydź maja, pod którą przysięgą wywiadować się mają pilnie od ludzi przysięgą obowiązanych prawdziwej rzeczy.

32. Pozwy potwarne barzo się zabieżały, przeciwko którym acz są statuta, a wszakoż była w tym wątpliwość, gdzie by takowe pozwy uznawane bydź miały; którą wątpliwość, My chcąc odjąć, tak najdujemy: iż o takowe pozwy nie indzie uznawano bydź ma, jedno u onego sądu abo urzędu, u którego produkowane będą, a wszakoż jedno wtenczas, gdy strona o to czynić będzie chciała, a appellacja abo ruszenie, do Nas iść ma.

33. Aczkolwiek statuty koronnymi zakazana jest sól zamorska, a wszakoż folgując w tym poddanym naszym dozwalamy im, aby na szkuty, które z Gdańska idą, ku żywności czeladzi która jest przy nich, beczka soli brana była na szkutę.

34. Aby szlachta tym snadniejsze obeście mieć mogła, pozwalamy im tego, aby im wolno było w mieściech place, domy, spichlerze kupować, a to aby im broniono nie było, jedno tak, aby jurysdykcji miejskiej się nie zbraniali, a wszystkie powinności i obowiązki miejskie z onych placów, i domów podejmowali.

35. Chcąc ustrzec aby szlachta uciążona nie była: ponawiamy statut, aby Urząd Grodzki nic nie brał od wwięzowania.

36. Kancellaria też, ziemscy Pisarze i Grodzcy, około brania wszelakich listów i pisania, mają się zachować wedle statutu Króla J. M. Ojca naszego, takież od membran, pozwów, i wzdawania.

37. Iż każdy urząd ma swe sprawy, nie mają dalej dzierżeć Sędziowie ziemscy i Pisarzowie, Grodzkich Sadów abo Pisarstw, wespołek z ziemskimi. A duchowna osoba Pisarzam Ziemskim bydź nie może: a Sędzia Grodzki i Podstarości, osiedli bydź mają.

38. Przestrzegając trudności ludzkiej, zakazujemy: aby żaden Pisarz i Podpisek, u tego sądu, u którego siedzi na urzędzie, kauz żadnych nie sprawował.

39. Zabiegając trudnościom ludzkim, które by rość mogły, ustawiamy: iż żaden urząd nie ma do nikogo jeździć dla przyjmowania zapisów, abo zeznawania jakiego, ani przyjmować żadnego, zeznania od żadnego stanu człowieka, jedno przy akciech, gdy będzie personaliter constitutus ad acta, samus mente. A co się tknie osoby naszej, to tak zostać ma, jako się do tego czasu zachowywało: iż przy osobie naszej syłać Nam wolno do każdego tego potrzebującego, chorobą złożonego.

40. Iż w niemieckich sądziech wiele spraw szlachta miewa: gdy się takowe sprawy przytoczą, tedy je z Radami, którzy przy Nas będą, odprawować i sądzić będziemy, a Kancellarja z Referendarzmi przesłuchawać ich będzie, i przy stronach referować.

41. Acz to już jest prawem pospolitym opisano, a wszakoż i teraz ustawiamy: iż żaden nie ma wyzywać do żadnego sądu o rzecz która by onemu sądowi nie należała, pod winą w statucie opisaną.

42. Aby we wszem wolność szlachecka się zachowała, wolne obieranie Sędziego, Podsędka, i Pisarza ma bydź. A My żadnemu innemu takowego urzędu nie damy, jedno jednemu z tych czterech, którzy obrani od wszystkich wobec będą, a Nam otworzystym listem będą opowiedzeni.

43. Iż stan rycerski przodek ma w Koronie tej: nie ma bydź żaden w Radzie naszej, jeno z rycerskiego narodu, tak duchowny, jako i świecki.

44. Aby też co raz przez Kommissarze nasze, które ku rozgraniczeniu imion naszych Królewskich a ziemiańskich, dajemy, wznawiono więcej nie było, ustawiamy: aby po rozgraniczeniu imion naszych Królewskich a ziemiańskich, krzywdy Starostowie nasi abo urzędnicy, w grunciech ziemiańskich nie czynili. A poddani nasi takowych gruntów odgraniczonych, ani barciami, ani żadnym sposobem używać mają.

45. Ponieważ jesteśmy Królem Polskim: zamków ani dzierżaw żadnych zwierzać się nie chcemy, jedno Polakom szlacheckiego narodu osiadłym, a to wedle przywileju Ludwikowego.

46. Iż niemałe ociążenie ubodzy ludzie mają, którzy z zbożem do targu jeżdżą, przez różne miary: a tak ustawiamy, aby w ratuszach korce były sprawiedliwej miary, które darmo mają bydź dawane ludziom ku mierze: które równo bez każdego wierzchu mierzyć mają, to jest, pod strych: a ten kto przedaje, ten mierzyć ma, a nie ten co kupuje: a inszemi korcy aby mierzono nie było.

47. Cechy iż dawno od Przodków naszych są podniesione: i My je teraz według pierwszych statutów podnosimy, i wniwecz obracamy: oprócz rządów i obchodów kościelnych.

48. Czyniąc dosyć żądości Rycerstwa Małej Polski, statut roku 1548 w mocy zostawujemy do drugiego Sejmu, póki czego lepszego około prawa pospolitego nie postanowiemy.

49. Aby nadania klasztorne zachowane łatwiej bydź mogły, ponawiając statut 1588 ustawiamy: aby żaden Opatem nie był obran, jeno polskiego szlacheckiego, z ojca i z matki, narodu, a godny człowiek. A gdzie by w tym klasztorze, w którym Opactwo wakować będzie, nie był professowany nalezion godny szlachcic, tamże obecnie z dawna mieszkający, aby z onej że diecezjej, w której jest klasztor, szlachcic godny stanu duchownego był obieran, postulowan na Opactwo. A będąc tak obran, bez professycy, ma bydź przez Nas Loci Ordonario presentowan. A za tym przezeń instituowan, abo potwierdzon na Opactwo, a ma bydź professowan.

50. A ponieważ nie jest takowy poczet zakonników w klasztorach, jako bywał przed tym: winni będą Opaci pewny poczet szlacheckich dzieci w klasztorzech chować; a one tamże ludziom godnym nauk wyzwolonych uczyć dać: wedle tego, jako każdemu Opatowi księża Biskupi onych miejsc, naznaczą i omianują.

51. Około monety wynoszenia z Korony, wywiadować się Wojewodowie, Starostowie mają z tymi, którzy są wysadzeni na mynice: i strzedz tego mają, aby wynoszona nie była.

52. Które to wszytkie omianowane rzeczy, któremi się prawa pospolite, i przywileje a swobody koronne naprawiły, w powinną exekucją wstawiamy, i listem naszym utwierdzamy i umacniamy. Chcąc i rozkezując: aby od wszechmocnie a nieporuszenie trzymane były: jekoż i My trzymać je chcemy, i wedle nich poddane nasze zachowywać. A nad to jeszcze, cobykolwiek nam było pokazano bydź wedle praw pospolitych, statutów, listów, i przywilejów; to wszystko dzierżeć, i wedle tego poddane nasze zachowywać chcemy, i powinni będziemy jakoż i jesteśmy: i temu wszemu skuteczną exekucją uczynić słowem naszym Królewskim obiecujemy, i tym listem się obowięzujemy. A jeślibyśmy sami przeciwko temu co uczynili: tedy nie inaczej rozumiano bydź ma, jeno iżeśmy w tym przeciwko przysiędzie naszej wykroczyli. A ku większej pewności i świadectwu, niniejszy list napisacieśmy rozkazali, i naszą pieczęcią, zapieczętować. Który jest dan i pisan na Sejmie walnym Koronnym w Piotrkowie, w sobotę, dnia święta ś. Anny. Roku Pańskiego 1550. A Królestwa naszego dwudziestego pierwszego. Przy czym były Rady nasze Koronne duchowne i świeckie.

 

Na rozkazania własne jego Królewskiej miłości.

Konstytucja z 1550 r. (całość). List królewski daje pogląd na sposób stanowienia prawa. Król wydaje prawa i jednocześnie im podlega. Imponująca ciągłość, władca mógł powoływać się na swoich poprzedników, zaczynając od Kazimierza Wielkiego, a kończąc na swoim ojcu Zygmuncie I. Tekst na podstawie wydania Volumina legum z 1859 r.

Potwierdzenie przywilejów koronnych z dn. 26 lipca 1550 r.
Volumina legum t. 2